Καύση απορριμμάτων: Πώς φτάσαμε στη λύση με τα έξι εργοστάσια

Η εικόνα είναι γνώριμη σε κάθε γωνιά της χώρας: σακούλες σκουπιδιών που στοιβάζονται στα πεζοδρόμια, ΧΥΤΑ που ασφυκτιούν και η αργή πρόοδος της ανακύκλωσης. Παρά τα βήματα που έγιναν την τελευταία δεκαετία, η Ελλάδα εξακολουθεί να θάβει την πλειονότητα των αστικών αποβλήτων της σε χωματερές, παραβιάζοντας ευρωπαϊκούς στόχους και πληρώνοντας τσουχτερά πρόστιμα. Ακόμη κι αν αύριο η ανακύκλωση εκτοξευτεί, θα υπάρχει πάντα ένα υπόλειμμα από σκουπίδια που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν ή να κομποστοποιηθούν.

Αυτά τα απορρίμματα, γνωστά και ως Απορριμματογενείς Ενεργειακές Πρώτες Υλες (ΑΕΠΥ), καταλήγουν σήμερα σχεδόν αποκλειστικά σε ταφή. Το 2030, η ποσότητα αυτή αναμένεται να αγγίξει το 1,45 εκατομμύρια τόνους τον χρόνο. Αυτές οι πρώτες ύλες χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες: το Solid Recovered Fuel (SRF) και το Refuse Derived Fuel (RDF).

Η κυβέρνηση προωθεί ένα σχέδιο για τη δημιουργία έξι μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης που θα καίνε μη ανακυκλώσιμα σκουπίδια και θα παράγουν ρεύμα και θερμότητα. Συνολικά, η ενέργεια που θα παράγεται από τις νέες μονάδες θα είναι 1.033 GWh τον χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 2% της εθνικής κατανάλωσης ρεύματος το 2030.

Γιατί καύση;

Η λέξη «καύση» είναι φορτισμένη, αλλά η τεχνολογία έχει αλλάξει ριζικά. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης λειτουργούν χωρίς να αποτελούν πηγή ρύπανσης. Η σύγχρονη καύση απορριμμάτων γίνεται σε θερμοκρασίες άνω των 850°C, με συστήματα φίλτρων που αφαιρούν σωματίδια και βαρέα μέταλλα.

Η γεωγραφία του σχεδίου

Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων χωρίζει τη χώρα σε τέσσερις μεγάλες Διαχειριστικές Ενότητες για να περιορίσει τις μεταφορές απορριμμάτων. Δύο μονάδες θα εγκατασταθούν στη βόρεια Ελλάδα, μία στη Δυτική Ελλάδα, δύο στη Στερεά και την Αττική, και μία στην Κρήτη.

Θα πουν οι τοπικές κοινωνίες το «ναι»;

Κανένα έργο δεν μπορεί να εγκατασταθεί χωρίς προετοιμασία και διάλογο. Η εμπειρία δείχνει ότι οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών μπορούν να καθυστερήσουν ή να ακυρώσουν έργα διαχείρισης αποβλήτων.

Η οικονομική βάση του σχεδίου

Η ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων συνοδεύεται από υψηλό λειτουργικό κόστος. Οι μελέτες επιβεβαιώνουν ότι το κόστος εισόδου στις μονάδες κυμαίνεται άνω από 100 ευρώ/τόνο. Παρά τις αυξημένες δαπάνες, οι τεχνολογίες της καύσης προβάλλουν ως μονόδρομος για τη μείωση της ταφής κάτω από 10%.

Ποιοι παίρνουν θέσεις στις νέες επενδύσεις

Η ΔΕΗ και άλλοι επενδυτές έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για τις νέες μονάδες. Οι διαγωνισμοί για την ανάδειξη αναδόχων αναμένονται το πρώτο εξάμηνο του 2026.

Οι προβληματισμοί των επενδυτών

Οι επενδυτές αντιμετωπίζουν προκλήσεις όπως η εγγύηση τροφοδοσίας και το κόστος μεταφοράς. Η έλλειψη ευελιξίας στις προτεινόμενες μονάδες μπορεί να περιορίσει τις επιλογές.

Το οικονομικό μέγεθος της πρόκλησης

Η συνολική δαπάνη για τη δημιουργία των έξι εργοστασίων υπολογίζεται να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ. Χωρίς σαφές θεσμικό πλαίσιο, το ενδιαφέρον των επενδυτών θα παραμείνει συγκρατημένο.